Mniszek lekarski na ogół uważany jest za chwast, a tak naprawdę to roślina o bardzo cennych właściwościach.

Pospolicie występujący w Polsce mniszek lekarski znany jest pod nazwą: dmuchawiec lub mlecz. Właściwości lecznicze ma cała roślina - zarówno liście, kwiaty, jak i korzeń.

Mniszek lekarski jest zasobny w witaminy A i C, witaminy z grupy B oraz garbniki. Zawiera sole mineralne: potas, magnez, krzem, żelazo, wapń, bor i kobalt, związki trójterpenowe, kwasy polifenolowe, cholinę, a także asparaginę odpowiadającą za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

W korzeniach rośliny zawarte są związki cukrowe, tzw. inulina, która jest rozpuszczalnym błonnikiem. Obniża ona poziom cukru we krwi i poziom cholesterolu, wzmacnia układ odpornościowy, a także odpowiada za prawidłową mikroflorę jelit.

Mniszek wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, antyoksydacyjne, przeciwmiażdżycowe i przeciwgrzybiczne. Korzenie i kwiaty mniszka stosuje się w chorobach dróg żółciowych, niewydolności nerek i w początkach cukrzycy.

Z mniszka można przygotować własne zioła i sporządzać z nich domowe leki ziołowe.

Może pomóc przy gojeniu uszkodzeń skóry lub usuwaniu kurzajek czy brodawek. Jest stosowany zewnętrznie jako okłady ze świeżych liści lub z białego wydzielanego przez nie soku.

Swoje zastosowanie znajduje również w kuchni, bo jego młode, świeże liście dodaje się do sałatek przyprawiając solą, cukrem, śmietaną lub majonezem.

Ma specyficzny, lekko gorzki smak i jeżeli taki nam nie odpowiada, to można listki „odgoryczyć” przez zalanie słoną wodą i pozostawienie tak na 30 minut.

Jak wykorzystać mniszka?

- korzenie - wykopuje się późnym latem, jesienią lub wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji. Powinny mieć grubość większą niż ołówek. Następnie myje się je, rozkłada pojedynczą warstwą i suszy w temperaturze do 30 stopni C,

- koszyczki kwiatowe - zrywa się je bez szypułek na początku kwitnienia i używa świeżych lub suszy tak, jak korzenie,

- ziele - całe ziele zbiera się wiosną, gdy koszyczki kwiatowe nie są rozwinięte. Można zbierać też późną jesienią razem z korzeniami.

Co można przygotować z mniszka?

- odwar - 1 łyżkę rozdrobnionego korzenia i 2 szklanki wody gotować 15 minut. Przecedzić i pić 2 razy dziennie po szklance. Można dodać do sporządzania odwaru łyżeczkę mięty. Stosuje się jako środek pobudzający apetyt i wpływający na lepszą przemianę materii oraz przy uszkodzeniach wątroby antybiotykami,

- sok z mniszka - 20 dag świeżego ziela posiekać i wycisnąć sok. Można to zrobić w sokowirówce albo w młynkomikserze, a potem odcedzić sok. Pić 3 razy dziennie po 50 g przed jedzeniem. Poprawia przemianę materii. Sok można utrwalić spirytusem w proporcji 5:1, czyli 5 porcji soku i 1 porcja spirytusu. Należy przechowywać w lodówce,

- syrop z mniszka - 400 sztuk świeżych koszyczków kwiatowych mniszka zalać 1 litrem zimnej wody. Gotować pod przykryciem przez godzinę. Przecedzić przez gazę, dodać 1 kilogram cukru i sok z jednej cytryny (lub kwasek cytrynowy). Gotować jeszcze 2 godziny na małym ogniu. Gorący zlać do przygotowanych butelek lub słoików, zamknąć dokładnie. Stosować jako środek przy kaszlu i w początkach przeziębienia.